Prostinac Websajt - Prezentacija - Svilajnac - Kulturno

Po vremenu nastanka, spomenici su mladji od arheoloski nalazista i vremenski se nastavljaju na najstarije tragove materijalne kulture iz vremena grcke i rimske civilizacije.

Najstariji kulturno - istorijski spomenici u opstini Svilajnac datiraju iz srednjeg veka. Naime, tokom vladavine kneza Lazara i, kasnije, despota Stefana Lazarevica, Srbija je konsolidovana. Po celoj Srbiji nicu zaduzbine vladara, kao centri duhovnosti i kulture. Sve su ove gradjevine radjene u specificnoj grani vizantijskog stila - moravskoj skoli.

Ovaj pravac u odnosu na ranije stilove, ima najvise origalnog i autohtonog.

Svilajnac je danas jedan od najlepsih gradova Srbije, sa mnogo zelenila, novim gradjevinama i negovanim fasadama strarih zgrada. Jezgro i najstariji deo grada cine dve carsije - "Prava carsija" (ulica Svetog Save) i "Kriva carsija" (deo ulice Stevana Sindjelica). Ovaj deo grada je pesacka zona gde je stvoren prijatni ambijent. "Ovde se udruzila proslost sa buducnoscu, tu se prozimaju i stoje jedno pored drugog staro i tradicionalno, s'jedne strane i novo, uskladjeno sa savremenim zahtevima izgradnje, s'druge strane."

U carsiji su smestena dva spomenika, simbola grada - spomenik Mari Resavkinji i spomenik Stevanu Sindjelicu.

Spomenik "Mara Resavkinja"

Podignut je 27. oktobra 1926. godine, u znak secanja na vise od 1000 gradjana Svilajnca i okoline, poginuli u oslobodilackim ratovima do 1918. godine. Ukrasen je bronzanom figurom zene - majke koja u desnoj ruci drzi buktinju, u levoj lovorov venac, a ispred nogu su joj truba i dobos. Figuru je izvajao slovenacki vajar Ivan Zajec.

Mara resavkinja je mitska licnost iz Prvog svetskog rata. Ime ove legendarne licnosti simbol je herojskog otpora srpskog naroda.Za Marin lik uzet je izgled najlepse devojke u gradu - Zore Milosavljevic Bidjic. Spomenik je unisten u vihoru ratnih operacija 7. i 8. jula 1944. godine. Obnovljen je posle rata (29. novembra 1951.) Koristeci sacuvane kalupe Ivana Zajeca, obnavljanje je izvrsio slovenacki vajar Lozje Dolinar. U ovoj legendarnoj licnosti figuriraju dva misljenja. Njeno ime vesuje se za vreme nadiranja Turaka u srpske zemlje ili za vreme Prvog srpskog ustanka, kao cerke Jokse Resavca iz Svilajnca, jednog od prvih doseljenika sa Kosova. Ime ove legendarne licnosti simbol je herojskog otpora srpskog zivlja mocnim Osmanlijama.

Spomenik "Stevan Sindjelic"

Stevan Sindjelic je rodjen 1770. godine u selu Vojska, od majke Sindjelije i oca Radovana Rakica. Posle rane oceve smrti majka se preudade u resavsko selo Grabovac. Stevana su po majcinom imenu prozvali Sindjelic. Postao je knez u Resavi 1804. godine, a posle pobede nad Turcima (na Ivankovcu, 1805. godine), vozd Karadjordje mu je dao zvanje vojvode Resavskog.

Sa svojim Resavcima, vojvoda Sindjelic (aprila, 1809. godine) odlazi na Cegar. Sindjelic, ostavsi sam sa svojom vojskom, odbijao je turske jurise, dok nisu poceli da upadaju u njegov sanac. Videvsi bezizlaznu situaciju zbog nadmocnosti Turaka i izdajstva vecine vojvoda, Stevan Sindjelic zapali pistoljem barut i dize u vazduh ceo sanac, poginuvsi sa svojim resavcima i brojnim Turcima (19.05.1809. godine).

Posle bitke na Cegru, u nameri da se osvete za turske gubitke i uniste ustanicki duh naroda, Turci su podigli kulu od glava izginulih srpskih junaka - "cele kulu".

Svojom hrabroscu, Stevan Sindjelic je sebi obezbedio mesto u istoriji i u secanjima svih Resavaca.

Spomenik Stevanu Sindjelicu, znamenitom srpskom junaku i cegarskom stradalniku, lociran je u prvom ulickom prosirenju "Krive carsije", u ulici koja sada nosi ime ovog resavskog junaka. Spomenik je podignut 1991. godine, a otkriven je pri obelezavanju 182 - godisnjice boja na Cegru. Uradjen je u bronzi i rad je akademskog varaja Mihajla Paunovica iz Beograda.

Svojim kompozicionim oblikom, spomenik prikazuje hrabrog srpskog ratnika, vojvodu Sindjelica, kada u sancu na cegru ispaljuje kuburu u barutanu (dzebanu). U estetskom smislu, on je uklopljen u arhitektonsku strukturu pesacke zone "Krive carsije", kao njeno dekorativno, vizuelno uocljivo i samostalno umetnicko delo.

Ovaj spomenik, zajedno sa Sindjelicevom kucom u Grabovcu i spomen bistom (poprsjen) Stevana Sindjelica u centru sela Vojska, stiti od zaborava hrabrost i junacku borbu ovog srpskog vojvode i njegovih saboraca.

Crkva "Svetog Nikole"

Nalazi se u uzem centru grada. Sazidana je 1826. godine. U vreme zidanja, to je bila jedna od najmonumentalnijih crkava u oslobodjenoj Srbiji. Zalaganjem kneza Milosava Zdravkovica, na njenom zidanju i ukrasavanju radili su najbolji majstori koje je slao knez Milos. To je izduzena gradjevina u obliku trolista, sa visokim zvonikom iznad uaza u crkvu. U njenoj unutrasnjosti nalazi se veliki broj predmeta iz 1826. godine. Narocitu vrednost ima ikonostas sa 29 ikona, rad slikara Dimitrija Posinkovica. Freske su radjene u baroknom stilu i prikazuju 27 svetiteljskih likova.

Crkva je proglasena spomenikom kulture i stavljena pod zastitu drzave 1969. godine.

U kulturnoj bastini grada se nalaze jos i spomenici koji obelezavaju dogadjaje i licnosti iz najnovije proslosti (NOB-a). To su : dva spomenika NOB-a ("Buk" i "Topoljar"), dve Spomen ploce NOB-a, Spomen bista narodnog heroja Laze Stojanovica i spomen bista narodnog heroja mihajla Jovanovica ("Mike Brade").

Nekada je bilo mnogo crkava i manastira duz desne obale Velike Morave ("Resavka sveta gora"), juzno od Svilajnca, izmedju Crkvenca i Vojske. Tih je zaduzbina despota Stefana Lazarevica bilo 12.

Od njih su ocuvani, vise puta kroz istoriju ruseni i ponovo obnavljani, Miljkov manastir, manastir Zlatenac i manastir Tomic.

Od puta prema Despotovcu (26 km) preko sela Crkvenca, nalaze se manastiri "Resavske svete gore".

Posebnu aktivnost manastiri su imali za vreme vladavine Lazarevog sina despota Stefana Lazarevica. Tada su, kao i u Manasiji, i ovde "u tisinu radili knjizevnici resavski".

Manastiri su male gradjevine. Danas nose imena njihovih obnovitelja.

Ako zelite jos fotografija, kliknite ovde.