Opstina Svilajnac se nalazi sa desne strane reke Velike Morave, u regionu Sumadije i Pomoravlja, na plodnom ravnicarskom i terasastom terenu, cija se nadmorska visina krece od stotinu do 390 m. Sam grad lezi na 101 mnv, a najvisi brh je Vrlanski Hum na 398 mnv.

Svilajnac ulazi u sastav Resave, jedne od manjih geografskih celina u sklopu Velikog Pomoravlja i srednje Srbije. Resava je kraj pored toka istoimene reke, desne pritoke Velike Morave. Sastoji se iz dve manje geografske celine : Donje i Gornje Resave, gde su glavna gravitaciona zarista : Svilajnac u Donjoj i celokupnoj Resavi, i Despotovac u Gornjoj Resavi. To je prostrani kraj glavnog pravca pruzanja istok - zapad - severozapad. Obuhvata prostor izmedju balkanskih planina Beljanice (1339 m) i Kucaja (1243 m) na istoku, i Velike Morave na severozapadu. Svilajnac je lociran "na mestu gde resavska dolina srasta s'moravskom".

Teritorija opstine Svilajnac smestena je u severoistocnom delu Pomoravskog okruga. Granici se sa opstinom Zabari (na severu), Petrovac na Mlavi (na severoistoku), Despotovac (na istoku), Jagodina (na jugu), Batocina i Velika plana (na zapadu). Opstina Svilajnac obuhvata 12,47% teritorije Pomoravskog okruga, a u njoj zivi 12,54% ukupnog stanovnistva ovog okruga u 11,52% naselja. Teritorija ove opstine je nepravilnog okruglastog oblika sa teritorijalnim produzecima u zapadnom (moravskom) delu, gde se nalaze najsevernija i najjuznija tacka.

Matematicko - geografski polozaj teritorije opstine Svilajnac odredjuju sledece koordinate : 44°19'10'' i 44°03'20'' sgs i 21°08' i 21°25' igd.

Na teritoriji opstine zivi 33136 stanovnika. Po srednjoj gustini naseljenosti od
107 st/km², spada u gusce naseljene opstine.

Administrativni centar je Svilajnac, a cine ga 22 mesne zajednice, samo je Svilajnac gradsko naselje, a ostalo su sela. Od ukupnog broja stanovnika 71% cini seosko, a 29% gradsko stanovnistvo.

U opstini je najvise brdskih sela, koja su smestena po klisurama i kraj reka i potoka. Skoro 2/3 sela spadaju u ovu grupu. Ona su na plecima omanjih kosa (ispod 300 mnv) ili pokraj reka, recica i potoka. Najmanje je dolinskih ili potpuno ravnicarskih sela. Ona su u moravskoj ili donjo resavskoj pomorskoj ravnici.

Lukovica, Kusiljevo i Sedlare su mesovita sela (ravnicarsko-brdska), a sva ostala su brdska (sa malim ravnicama ili bez njih) : Bobovo, Bresje, Vojska, Vrlane, Glozane, Grabovac, Dublje, Dubnica, Djurinac, Kupinovac, Macevac, Prostinac, Radosin, Roanda, Rocevac, Subotica, Troponje i Crkvenac.

dr Srboljub Dj. Stamenkovic i mr Miroljub A. Milincic : Svilajnac (geneza, naseobinska evolucija i geoprostorne promene), srpsko geografsko drustvo, Beograd, 1996.

Na osnovu podatka prikazanih u tabeli zakljucujemo sledece :

Naseljana teriotiriji opstine Svilajnac se nalaze na maloj nadmorskoj visini. Selo Kusiljevo se nalazi na najmanjoj nadmorskoj visini (99 m), a Prostinac je najvise naselje u opstini na 220 mnv.

Naselja imaju razlicite ekspozicije, ali je najzastupljenija juzna i jugozapadna, a manjim delom severna ekspozicija.

Velike razlike medju selima postoje i u pogledu njihovih povrsina, pa tako 16 naselja ima povrsinu ispod, a 6 naselja ima preko 2000 ha : Kusiljevo (3488), Glozane (2873), Svilajnac (2787), Bobovo (2783), Vojska (2058) i Troponje (2049).

Po povrsini, najmanje naselje u opstini je Vrlane (432) a najvece Kusiljevo (3488).

Gotovo u svim selima broj stanovnika konstantno opada u celom periodu od 1948. do 1991. godine. Sa druge strane u Svilajncu i Lukovici (koja svakim danom srasta sa Svilajncem) broj stanovnika se vise nego udvostrucio za isti vremenski period. Svilajnac je 1948. godine imao 5046 stanovnika a 1991. godine 9622 stanovnika, dok je u Lukovici broj stanovnika povecan sa 428 koliko ih je bilo 1948. godine na 938 stanovnika 1991. godine.

Opstinu kao celinu odlikuje neznatan pad broja stanovnika u periodu od 1948. godine do 1991. godine sa 33268 na 33136, koliko danas zivi na povrsini opstine na 32639 ha. Migracije su uglavnom usmerene na relaciji selo - grad u samoj opstini.

Tekst pripada
Suzana Jovanov